Grenzen

Ergens in een dal, onderaan een slordig fietspad en aan het begin van een minstens zo slordig boerenweggetje was de grens. De grens tussen Duitsland en Tsjechië. Het was er niet druk. Sterker nog, wij spendeerden er een kwartiertje, (we maakten wat foto’s vanwege de plechtigheid van het moment) en al die tijd zagen we niemand. Toch zal dit ooit de grens tussen oost en west zijn geweest. Ondoordringbaar in mijn jeugd. Uit graniet gehouwen, van God gegeven. Hoewel… bij dat laatste kun je wat kanttekeningen plaatsen. En dat deed Mahatma Gandhi, toch niet de minste. Op een platte steen, minder dan honderd meter van de feitelijke grenspaal, staat een citaat van hem gegraveerd. Het komt er op neer dat grenzen juist niet een goddelijke oorsprong hebben, maar dat het allemaal mensenwerk is en dat zo’n grens ons er niet van mag weerhouden om om te kijken naar onze buren. Onze buren aan de andere kant van zo’n grens dus. Nu stelt die grens tussen Duitsland en Tsjechië inmiddels weinig meer voor, maar er zijn andere grenzen.

Ach, je moet er geen wandtegeltje van maken, van zo’n citaat van een held. Ooit hield ik een spreekbeurt over Gandhi op de middelbare school. Dat is lang geleden voor iemand die gepensioneerd is. Toch denk ik een paar dingen te hebben onthouden. Dat hij in één van die boerenoorlogen in Zuid-Afrika verpleger of zoiets was. En dan kwam je een paar grenzen tegen.Tussen Engelsen en boeren, tussen zwart, wit en andere kleuren, tussen beroepssoldaten en vrijwilligersmilities. En later, in India, met een kolonisator. En was dat ook niet dat land van het kastenstelsel? Het kan niet anders of de man moet in zijn leven vrijwel dagelijks met grenzen zijn geconfronteerd. Grenzen die steevast als behorend bij de natuurlijke orde der dingen werden gepresenteerd. Zo was het nu eenmaal, zo was het leven bedoeld en dat kon je dus maar beter accepteren.

Ik weet niet meer precies wat het thema van mijn spreekbeurt was. Had ik dat van die grenzen geweten dan was het waarschijnlijk over inclusief denken of zoiets zijn gegaan. Maar ik denk eerlijk gezegd dat ik dat toen nog niet zo helder voor de bril had. Waarschijnlijk heb ik me beperkt tot een aantal facts and figures. Voldoende voor een zeventje, een acht als ik geluk had. Meer hoefde niet. Want voordat ik dat van die grenzen snapte, voordat dat het wandtegeltje ontsteeg, moest ik eerst een hele tijd met een stuk of wat gelijkgestemden gaan fietsen.

En dat hebben we gedaan, vandaag tot in Salajna, morgen passeren we de duizend kilometer grens!